مبانی نظری و پیشینه پژوهش خودانتقادی با منابع 2024-2025

بخشی از محصول

خودانتقادی را می¬توان به عنوان گرایش فرد برای داشتن انتظارات بالا از خود و زیر سؤال بردن عملکرد خویش تعریف کرد (کانان و دیگران، 2013). افراد خود انتقادگر هنگام روبرو شدن با مانع در راه رسیدن به اهدافشان، آسیب پذیر می¬شوند. خودانتقادی به داشتن انتظارات زیاد از خود و تلاش برای پیشرفت تعریف شده است. خودانتقادی بر پایه میزان درون فکنی معیار عمل در پیوستاری قرار می¬گیرد؛ در یک سر این پیوستار، نوعی از خود انتقادی قرار دارد که بر استانداردهای بیرونی متکی است و در انتهای دیگر آن نوعی از خودانتقادی که مستلزم استانداردهای درونی است. خودانتقادی مقایسه ای به صورت دید منفی نسبت به خود به سبب مقایسه خود با دیگران تعریف شده است(آمری و همکاران، 2025). در این سطح، تمرکز بر مقایسه نامناسب خود با دیگرانی است که برتر، منتقد به نظر می رسند و در نهایت به نارضایتی و ناراحتی از رویارویی و ارزیابی شدن توسط دیگران در نوجوانان منجر می شود. خود انتقادی درونی شده به صورت دید منفی نسبت به خود به سبب مقایسه خود با استانداردهای شخصی و درونی تعریف شده است. از آنجا که این استانداردها بسیار قوی است، تحقق آن ها غیر ممکن است؛ ولی این عدم تحقق از دید فرد خودانتقادگر، ضعف و نقص به شمار می آید. مجازاتی که فرد به سبب نرسیدن به این استانداردها برای خود در نظر می گیرد، بسیار نامعقول است (پارا و دیگران، 2017).

منابع فارسی

1. اسمری یوسف، دوولتشاهی بهروز، پور شریفی حمید(1402)مدل میانجی متوالی مبتنی بر رویکرد هیجان مدار برای اضطراب اجتماعی: نقش تجارب آسیب زای دوران کودکی، خاطرات منفی اولیه با میانجی گری شرم و انتقاد از خود.نهمین کنگره انجمن روان شناسی ایران؛ با تاکید بر “روان شناسی و مسائل اجتماعی”.
2. ذکاوتی فاطمه(1402)نقش میانجی خودشفقتی و حرمت به خود در رابطه خود انتقادی با رفتارهای خود آسیب رسان در دانش آموزان نوجوان.پنجمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی ایران.
3. عسکری مهرناز، حیدری ظریفه، افروز اعظم(1402)خود نظم دهی: کلید ارتقای مهارت های تحلیلی و تفکر انتقادی در دانش آموزان.اولین کنفرانس بین المللی علوم انسانی، علوم اجتماعی و حقوق.
4. میرزایی مهدی، همیالی لیلی، مفروند فوزیه، یونسی خوواه زینب، روشنی اقدس(1402)چگونگی تاثیر آموزش گروهی ذهن شفقت ورز بر کاهش خود انتقادی و افزایش گرایش به نماز خواندن در دانش آموزان نمونه موردی دختران مقطع ابتدایی شهرستان دهلران استان ایلام.هشتمین کنفرانس بین المللی فقه، حقوق، روانشناسی و علوم تربیتی در ایران و جهان اسلام.
5. مرادیان سمیه، ذیگلری (1402)بررسی نقش متاورس و اثربخشی درمان ذهن آگاه ی بر شفقت بر خود در دانش آموزان ابتدایی دارای اختلال یادگیری شهر یاسوج.سومین کنفرانس ملی تحقیقات نوین در مهندسی برق و کامپیوتر.
6. یادگاری علیرضا، آبادی مهدی، عباسی محمد حسین (1402)رابطه تفکر انتقادی و خودراهبری یادگیری با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان.ششمین همایش بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی.

Non-Persian References

1. Ameri, H., Noferesti, A. & Tavakol, K(2025). Effects of mindful self-compassion training on improving the sense of self-criticism and shame in mothers of children with autism spectrum disorder. Curr Psychol . https://doi.org/10.1007/s12144-024-07141-8
2. López-Cavada, C., Iriarte, L., Herrero, M. (2024). Self-criticism is not a simple phenomenon: new evidence of the existence of different forms of self-criticism in a Spanish sample. Curr Psychol 43, 30704–30715 . https://doi.org/10.1007/s12144-024-06681-3
3. Attachment styles modulate neural markers of threat and imagery when engaging in self-criticism. Scientific Reports, 10 (1) (2020), p. 13776
4. Low, C.A., Schauenburg, H., Dinger, U. Self-criticism and psychotherapy outcome: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 75 (1) (2020), Article 101808, 10.1016/j.cpr.2019.101808
5. Sato, M., Fonagy, P., Luyten, P. (2020). Rejection sensitivity and borderline personality disorder features: The mediating role of attachment anxiety, need to belong, and self-criticism. Journal of Personality Disorders, 34 (2) (2020), pp. 273-278
6. Dickson, D.J., Hakhmigari, M., Scharf, S., Shulman, S. (2019). The role of change in self-criticism across young adulthood in explaining developmental outcomes and psychological wellbeing. Journal of Personality, 87 (4) (2019), pp. 785-798
7. Wilson, A.C., Mackintosh, K., Power, K., et al (2019). Effectiveness of self-compassion related therapies: A systematic review and meta-analysis. Mindfulness, 10 (2019), pp. 979-995
8. Zelkowitz, R.L., Cole, D.A. (2019). Self-criticism as a transdiagnostic process in nonsuicidal self-injury and disordered eating: Systematic review and meta-analysis.
9. Lassri, D., Luyten, P., Fonagy, P., Shahar, G. (2018). Undetected scars? Self-criticism, attachment, and romantic relationships among otherwise well-functioning childhood sexual abuse survivors. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice and Policy, 10 (1) (2018), pp. 121-129
10. Rose, A.V., Rimes, K.A. (2018). Self-criticism self-report measures: Systematic review. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 91 (4) (2018), pp. 450-489
11. de la Parra, G., Dagnino, P., Valdés, C., Krause, M. (2017). Beyond self-criticism and dependency: structural functioning of depressive patients and its treatment. Research in Psychotherapy (Milano), 20 (1) (2017), p. 236
12. Peter, D., Gazelle, H. (2017). Anxious solitude and self-compassion and self-criticism trajectories in early adolescence: attachment security as a moderator. Child Development, 88 (6) (2017), pp. 1834-1848
13. Shahar, B., Szsepsenwol, O., Zilcha-Mano, S., Haim, N., Zamir, O., Levi-Yeshuvi, S., Levit-Binnun, N. (2015). A wait-list randomized controlled trial of loving-kindness meditation programme for self-criticism. Clinical Psychology & Psychotherapy, 22 (4) (2015), pp. 346-356
14. Kannan, D., & Levitt, H. M. (2013). A review of client self-criticism in psychotherapy. Journal of Psychotherapy Integration, 23(2), 166–178. https://doi.org/10.1037/a0032355
15. Thompson, R., Zuroff, D.C. (2004). The Levels of Self-criticism Scale: Comparative self-criticism and internalized self-criticism. Personality and Individual Differences, 36 (2) (2004), pp. 419-430