مبانی نظری و پیشینه پژوهش نگرش مذهبی با منابع 2024-2025

بخشی از محصول

انسان¬ها در زندگی نیازهای متنوع و متفاوت دارند. یکی از این نیازها، نیازهای معنوی است که معمولاً خود را زمان مواجه با مشکلات، چالش¬ها و بحران¬ها نشان می¬دهد. پژوهشگران نیازهایی همچون نیاز به هدف، معنا و امید در زندگی، نیاز به فراتر رفتن از شرایط موجود، نیاز به تحمل فقدان، نیاز به مذهب، نیاز به همراهی و یاری، نیاز به چشم¬انداز مثبت در زندگی را از جمله نیازهای معنوی می¬دانند(یگیلتالپ و همکاران، 2025). در این زمینه، یکی از مسیرهایی که انسان به وسیله آن می¬تواند احساس معناداری، هدفمندی کند، مذهب است. مذهب، ارتباط با وجود متعالی، باور به غیب، باور به رشد و بالندگی انسان در راستای گذشتن از پیچ¬وخم¬های زندگی و تنظیم زندگی شخصی بر مبنای ارتباط با وجود متعالی و درک حضور دائمی وجود متعالی در هستی است (غباری¬بناب، 1396). از سوی دیگر، مذهب دارای یک ساختار چند بعدی است که برخی مؤلفه¬های آن شامل بعد روحانی یا فرامادی، معنا و هدف در زندگی، داشتن رسالت در زندگی و نوع دوستی است (شهیدی و شیرافکن، 1400).

منابع فارسی

1. شارف، ریچارد. (۲۰۲۰). نظریه‌های روان‌درمانی و مشاوره. ترجمه: فیروزبخت، مهرداد. (۱۴۰۱). تهران: انتشارات رسا.
2. شهیدی، شهریار؛ شیرافکن، سلطانعلی. (۱۴۰۰). روان درمانی و معنویت. تهران: رشد.
3. صمدی، پروین. (۱۴۰۰). هوش معنوی. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره ۲، شماره ۳.
4. کوری، جرالد. (۲۰۱۸). نظریه و کاربست مشاوره و روان‌درمانی. ترجمه: سیدمحمدی، سیدیحیی. (۱۴۰۰). تهران: انتشارات ارسباران.
5. ابراهیمی، امرالله. (۱۳۹۹). بررسی نقش تاریخچه و تجارب مذهبی – معنوی در پیش‌گیری از آسیب‌های رفتاری – اجتماعی دختران جوان. همایش مشاوره از دیدگاه اسلامی؛ جوان و آرامش روان. ۵۱-۴۷.
6. اتکینسون و همکاران. (۲۰۱۷). زمینه روانشناسی هیلگارد. ترجمه: رفیعی، حسن. (۱۳۹۹). تهران: انتشارات ارجمند.
7. بيان معمار، سيداحمد. (۱۳۹۹). نقش دين و مراسم، عبادات و مکان‌های دينی در بهداشت روانی – ۲۵۹-۲۷۲.
8. خالقی‌دهنوی، فرزانه؛ یزدخواستی، فریبا. (۱۳۹۹). پیش‌بینی کنندگی سبک زندگی بر اساس نگرش مذهبی و تعهد اخلاقی در افراد دارای تجربه‌ی طلاق و افراد بدون تجربه طلاق. روان‌شناسی دین، سال ۷، شماره ۲، پیاپی ۲۶، ۱۱۰-۹۹.
9. فروم، اریک. (۲۰۱۰). انسان برای خویشتن. ترجمه: تبریزی، اکبر. (۱۳۹۹). تهران: انتشارات بهجت.
10. قریشی‌راد، فخرالسادات. (۱۳۹۹). نقش مذهب و رویارویی مذهبی در بهداشت روانی، اسلام و بهداشت روانی، مجموعه مقالات، جلد ۲، تهران: انتشارات معارف، ۲۵۷-۲۴۹.
11. عامری، مهدی؛ دهدار، مجتبی، امیریان، محمد. (۱۳۹۹). بررسی رویکرد معنادرمانی به عنوان روش مشاوره توان‌بخشی گروهی. سایت اطلاع‌رسانی دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
12. احمدی‌سرخونی، مرضیه. (۱۳۹۸). نقش امور مذهبی بر بهداشت روان نوجوانان. اولین همایش ملی اسلام و سلامت روان، بندرعباس.
13. امینی، محمد؛ رحیمی، حمید؛ ابراهیمی، خدیجه. (۱۳۹۸). بررسی و ارزیابی نگرش مذهبی دانشجویان دانشگاه آزاد خرم‌آباد. اخلاق دوره جدید، سال ۶، شماره ۲۳، پیاپی ۴۵، ۱۹۱-۱۶۷.
14. برجعلی‌لو، سمیه؛ شهیدی، شهریار؛ فتح‌آبادی، جلیل؛ مظاهری، محمدعلی. (۱۳۹۸). مسائل و چالش‌های معنوی کودکان مبتلا به سرطان: تجربه والدین. مقاله علمی – پژوهشی، علوم تربیتی و روان‌شناسی، روان‌شناسی سلامت، دوره ۳، شماره ۱۱، شماره پیاپی ۱۱، ۵۴-۳۸.
15. حق‌شناس، مرتضی؛ نوربالا، احمد؛ اکابری، سیدآرش؛ نجاتی‌لائین، وحید؛ صالحی، منصوره؛ طیبی، زهرا. (۱۳۹۸). بررسی رابطه هوش معنوی و سبک‌های دلبستگی دانشجویان. مجله اخلاق پزشکی – علمی پژوهشی. دوره ۴، شماره ۱۴.
16. مصطفایی، علی؛ اشرفی، حسین. (۱۳۹۸). بررسی رابطه کیفیت زندگی و هوش معنوی با افکار خودکشی در بین سربازان (مطالعه مورد شهرستان سردشت). مجله طب نظامی، دوره ۲۱، شماره ۳، ۲۸۹-۲۸۲.
17. معاضدیان، پریسا؛ باقری، مسعود. (۱۳۹۸). آموزش هوش معنوی بر سازگاری‌های خانوادگی، عاطفی، اجتماعی و جسمانی در بیماران مبتلا به سرطان پستان. مشاوره کاربردی، دوره ۶، شماره ۱، ۱۱۰-۸۹.
18. یعقوبی، ابوالقاسم. (۱۳۹۸). بررسی رابطه هوش معنوی با میزان شادکامی دانشجویان دانشگاه بوعلی همدان. پژوهش در نظام‌های آموزشی، شماره ۹، ۱۰۵-۹۲.
19. بهمنی، جمشید؛ مقیمی‌زارع، فاطمه؛ بهرامی، راضیه؛ اسدی، معصومه. (۱۳۹۷). بررسی ارتباط میان هوش معنوی و هوش هیجانی در دانشجویان پرستاری دانشکده علوم پزشکی آبادان. مجله تحقیقات سلامت در جامعه. دوره ۴، شماره ۲، ۵۶-۴۷.
20. جان‌بزرگی، مسعود. (۱۳۹۷). جهت‌گیری مذهبی و سلامت روان. پژوهش در پزشکی (مجله پژوهشی دانشکده پزشکی)، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی، دوره ۳۱، شماره ۴، ۳۵۰-۳۴۵.
21. حشمتی، رسول؛ جعفری، عیسی؛ گلزار، تامارا. (۱۳۹۷). پیش‌بینی افسردگی مبتنی بر نگرش مذهبی و بهوشیاری زمینه‌ای در دانشجویان. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال ۸، شماره ۳، ۳۸۰-۳۶۶.
22. سوری، حسین. (۱۳۹۷). تأثیر آموزش معنادرمانی گروهی بر ناامیدی و پرخاشگری دانش‌آموزان پسر دبیرستان. مجله دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. دوره ۱۶، شماره ۱، شماره پیاپی ۵۹، ۱۲۵-۱۱۸.
23. شولتز، دوآن. (۲۰۱۴). روان‌شناسی کمال: الگوهای شخصیت سالم. ترجمه: خوشدل، گیتی. (۱۳۹۸). تهران: انتشارات پیکان.
24. سهرابی، فرامز. (۱۳۹۷). مبانی هوش معنوی. فصلنامه سلامت روان، شماره ۱۰، ۱۸-۱۴.
25. طبرسا، غلامعلی؛ معینی‌کربکندی، منصوره. (۱۳۹۶). رابطه ابعاد هوش معنوی با کاهش فرسودگی شغلی. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی. دوره ۴، شماره ۴.
26. عبدالله‌زاده، حسن؛ بوژمهرانی، سمانه؛ لطفی، محدثه؛ باقرپور، معصومه. (۱۳۹۷). هوش معنوی (مفاهیم، سنجش و کاربردهای آن). تهران: انتشارات روان‌سنجی.
27. علیجانی، حوری؛ اورنگ، بهناز؛ نورالدینی، فاطمه‌السادات؛ مصدری، بی‌بی مریم؛ عربیان، مهلا؛ رجنی، امیرعلی. (۱۳۹۷). پژوهشی بر مطالعات نگرش مذهبی و رضایت از زندگی. پیشرفت‌های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، سال اول، شماره ۲، ۵۸-۴۴.
28. غباری بناب، باقر. (۱۳۹۶). هوش معنوی. اندیشه نوین تربیتی، سال دهم، شماره ۲۰ (۳۰). ۱۴۷-۱۲۵.
29. ناصری، اسماعیل. (۱۳۹۹). هوش معنوی و مقیاس‌های سنجش آن. تهران: انتشارات آوای نور.
30. پورنیکدست، سبحان؛ تقی‌زاده، محمداحسان؛ علی‌اکبری‌دهکردی، مهناز؛ امیدیان، مهدی؛ میکائیلی‌حور، فرهنگ. (۱۳۹۸). مقایسه نوجوانان با نگرش مذهبی بالا و پایین از لحاظ سازگاری تحصیلی، عاطفی و اجتماعی و گرایش به اعتیاد. اعتیاد پژوهی، سال هشتم، شماره ۳۲، ۸۵-۷۶.

Non-Persian References

1. Yiğitalp, G., Bürçün, R(2025). The Examination of the Relationship Between Death Anxiety, Psychological Resilience and Religious Attitude Levels of Cardiology Patients with and without Myocardial Infarction in Turkey. J Relig Health. https://doi.org/10.1007/s10943-025-02294-7
2. Yıldırım Üşenmez, T.(2024). Demir Dikmen, R. The Effect of Religious Attitude on Death Anxiety among Patients Undergoing Hemodialysis Treatment: A Sample from Turkey. J Relig Health 63, 2794–2805. https://doi.org/10.1007/s10943-024-02042-3
3. McSherry, W, & et al, (2019), Meaning of spirituality: implications for nursing practice, Journal of Clinical Nursing, v 13, p. 934–941.
4. Fallah, R., & et al, (2017), Spirituality, Hope and Mental Health in Breast Cancer Patients, Palliative medicine in the 21st century, Adelaide, Australia.
5. Mak, W. W., Ho, A. H., & Law, R. W. (2017). Sense of coherence, parenting attitudes and stress among mothers of children with autism in Hong Kong. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 20(2), 157-167.
6. Puchalski, C. Ferrell, B. & Virani, R. (2017). “Improving the quality of spiritual care as a dimension of palliative care: the report of the consensus conference”. Journal Palliate Med. 12: 885-904.
7. Yang KP. & Mao, XY. (2017). A study of nurses ‘spiritual intelligence: a cross sectional questionnaire survey. Int J Nurs Stud (IJNS), 2017; 44 (6): 999-1010.
8. Zohar D, Marshall I. (2014). SQ- Spiritual intelligence, the ultimate intelligence. 1st ed. London: Bloomsbury Publishing; 2014.
9. Vaughan, F. (2012). What is spiritual intelligence? Journal of humanistic psychology. 2012;42(2):16-33.
10. Koenig, H. G, & et al, (2010), Handbook of religion and health. Oxford, N.Y: Oxford University Press.
11. Tennison, J. C. and Snyder, W.O. (2015). Some Relationship Between Attitudes to Word The Church and Certain Personality Characteristics. Journal Of Counseling Psychology, 15, 187–189.